"Kosmos" - historia Witolda i jego kolegi Fuksa podczas ich pobytu w Zakopanem, dokąd udali się na wypoczynek. Zatrzymują się w pewnym domu, gdzie spotyka ich mnóstwo tajemniczych przygód. Warstwa fabularna opiera się na wątku kryminalnym i detektywistycznym dochodzeniu Witolda i Fuksa, sprowadzającym się do próby rozwikłania zagadki, kto stoi za serią powieszeń i wysyłania im, według ich mniemania, osobliwych znaków. Jednak są to tylko pozory, bowiem ta seria zdarzeń istnieje tylko w głowach głównych bohaterów, a cała intryga jest szyta bardzo grubymi nićmi, strasznie naciągana i mało prawdopodobna. Gombrowicz ukazuje tutaj ograniczoność natury ludzkiej, tego, jak człowiek odbiera świat, jak próbuje go uporządkować i nadać mu jakiś logiczny kształt i sens. Z chaosu zdarzeń, tajemniczych znaków, nadmiaru rzeczy, każdy człowiek próbuje coś ułożyć, stworzyć jakąś spójną całość, gdyż ludzki umysł jest analityczny. Niestety, głównym bohaterom nie udaje się ta sztuka, choć w ich odczuciu są na właściwym tropie. Ja nie jestem do końca o tym przekonany, ale każdy czytelnik na to pytanie musi odpowiedzieć sobie sam. Kolejnym przesłaniem powieści jest ulotność czasu, ulotność oddania danej chwili; tego, że niemożliwością jest doświadczyć teraźniejszości, przekazać innemu człowiekowi jakiegoś zdarzenia w całości, a jedynie jej okrojonej cząstki, która dla każdego człowieka może okazać się inna, stworzona z innych drobnych elementów i szczegółów. Wielopłaszczyznowa, dająca możliwość wielu interpretacji, filozoficzna powieść do wielokrotnego czytania. Treść książki jest smutna, ale bardzo prawdziwa, pesymistyczna wizja świata, nie pozostawiająca wątpliwości co do poglądów pisarza na sztukę i świat.