Tytułowy bohater w młodości był towarzyszem księcia Kazimierza Sandomierskiego (najmłodszego syna Krzywoustego). Zarazem młody Stach to hulaka, utracjusz, kostera. Właśnie pewnego razu grając w kości z księciem przegrał na jego rzecz bardzo dużą sumę. Będąc w dodatku pod wpływem alkoholu, z wściekłości uderzył Kazimierza w twarz. Od niechybnej śmierci uratował go książę, okazując mu łaskę. Stach został jednak wygnany. Po wielu latach powraca już jako człowiek ustatkowany, postanawia zmazać winy, służąc z ukrycia księciu Kazimierzowi. Pod przybranym nazwiskiem Zabora z Przegaju, nierozpoznany przez nikogo staje się niejako "szefem wywiadu". Zbiera informacje i w zakamuflowany sposób chroni księcia przed wszelkimi niebezpieczeństwami. Ramy chronologiczne powieści to lata 1177-1194. Są to czasy rywalizacji pomiędzy dwoma synami Krzywousta - starszym księciem Mieszkiem oraz Kazimierzem właśnie (w historii znanym jako Kazimierz Sprawiedliwy). Starszy brat rządzi Wielkopolską oraz Ziemią Krakowską (dzielnicą senioralną) twardo i bezwzględnie. Powoduje to niezadowolenie możnych krakowskich oraz miejscowego duchowieństwa, któremu przewodzi biskup Gedko. Dążą oni do obalenia Mieszka Starego i wprowadzenia Kazimierza. Wbrew woli tego ostatniego zostaje on panem Krakowa, lecz jest to dopiero początek wieloletniej rywalizacji między braćmi. Na tle tej historii obserwujemy przygody tytułowego Stacha z Konar. Jest także wielka miłość bohatera do pięknej Jagny Ściborzanki. Niestety, kobieta owa kocha ze wzajemnością księcia Kazimierza - przez wiele lat jest jego potajemną ukochaną. Jest także bezwzględna i podstępna Dorota z Tęczyna, za wszelką cenę usiłująca zyskać miłość księcia, w tym celu niecofająca się przed niczym.